Nad Wartą

   Życie w Radzewicach zawsze było związane z rzeką. Warta meandrując utworzyła tutaj

liczne zakola i starorzecza. Przy wysokich stanach wody, brzegi rzeki ulegały nieustannemu

procesowi niszczenia, a okoliczne łąki zalewała woda. Aby utrzymać transport wodny

na Warcie i ograniczyć skutki powodzi konieczne były prace melioracyjne i regulacja rzeki.

    Pierwsze prace melioracyjne na tym terenie prowadzili olęderscy osadnicy budując groble

i rowy obsadzane wierzbami. W latach 1840/1850 usypano dużą groblę z przepustem na łąki.


      Przed groblą znajdowały się dwa starorzecza połączone w tym czasie z Wartą, do których

mogły wpływać barki na okres zimy. Za groblą na niewielkim wyniesieniu, którego nie zalewała

woda podczas powodzi, podobno znajdowała się placówka pocztowa. Dzisiaj można tam znaleźć

stare cegły i pozostałości po studni  (źródło: dane p. Macieja Jesse na podstawie starej zaginionej

już dzisiaj mapy Warty z 1860 roku oraz wspomnień p. Walentyny Rozmiarek). W wyniku

wielkiej powodzi przed 1910 rokiem woda przerwała wał w miejscu zaznaczonym na załączonej

mapie . 

 

    W czasach zaboru pruskiego rozpoczęto także  planową regulację koryta Warty.

Aby umożliwić żeglugę rzeczną na barkach o większej wyporności, budowano ostrogi

(tzw. główki, dawniej bony) i opaski brzegowe, przeciętnie na 1 km trasy od 24-36 ostróg

kamienno- faszynowych w odstępie 50- 60 metrów od siebie. Ostrogi budowane z kamieni

i faszyny zwężając koryto rzeki prowadzą do jego pogłębiania w korycie głównym,

a na zakolach chronią brzegi przed wymywaniem. Pracami regulacyjnymi  kierował specjalny

urząd - Państwowy Zarząd Wodny (wcześniej Inspekcja Dróg Wodnych w Śremie), którego

filia znajdowała się w naszej wsi i nazywana była przez mieszkańców „nadzorem wodnym”

(niemiecki odpowiednik tego urzędu na pewno był już w Hohensee przed 1910 roku). 

   Karte  der Warthe 1910 r.

 

Na rzece niebieskim kolorem zaznaczono wszystkie elementy budowli regulujących

nurt rzeki w okolicy Radzewic (Hohensee)

Faszyna  do  umacniania  brzegów ( z d j.  i n t e r n e t)

   Praca przy gromadzeniu faszyny, budowie i naprawie ostróg i opasek brzegowych przez

całe lata była źródłem zarobku dla wielu tutejszych mieszkańców. Nadzór wodny utrzymywał

również przystań na starorzeczu Święconka, gdzie „zimowały" barki, kiedy rzeka była skuta

lodem, tutaj też dokonywano remontów uszkodzonych statków rzecznych. Pracownicy nadzoru

zajmowali się także oczyszczaniem koryta rzeki, likwidacją szkód powodziowych, dbali

o odpowiednie oznakowanie rzeki  i bezpieczeństwo ruchu wodnego oraz robili odczyty

poziomu wody na wodomierzu.

   Po 1989 roku na wiele lat zarzucono konserwację koryta Warty.  Obecnie następuje powolne

odrodzenie żeglugi warciańskiej, przede wszystkim ze względów turystycznych. Rozwija się

szybko turystyka motorowodna i kajakowa. Radzewice położone 276 km od ujścia Warty,

między Śremem a Poznaniem, stanowią znakomitą bazę na szlaku  wodnym.   



                                                                                                                                                                           fot. Anna Szulc

    Miejsce, gdzie Warta łączy się ze Święconką stanowi dogodną naturalną przystań dla kajaków

i małych łodzi motorowych. W głębi starorzecza znajduje się druga przystań, gdzie mogą

zacumować większe jednostki. Wypożyczalnia kajaków obok przystani i ładnie  zagospodarowane

miejsce piknikowe z zapleczem sanitarnym czynnym w sezonie, miejsca noclegowe

w gospodarstwie agroturystycznym, pobliski dobrze zaopatrzony sklep i restauracje są

dodatkowym atutem turystycznym naszej wsi.

    Warta bardzo długo była rzeką obfitującą w ryby. Do roku 1958 we wsi była rybakówka i rybacy

zajmujący się zawodowo połowem ryb oraz zarybianiem rzeki. W wodach starorzecza zakładano

krześliska (sztuczne tarliska dla ryb, głównie sandaczy). Budowano je z przytwierdzonych do dna

mat uplecionych z gałązek jałowca, na których ryby składały ikrę. 

   Ryby łowiono sieciami i w specjalne pułapki, zwane więcierzami, a po złowieniu 

przechowywano je w tzw. sadzach, aby jak najdłużej zachowały świeżość (sadze to skrzynie

z otworami zanurzone w wodzie). 

Więcierz-pułapka na ryby zrobiona z obręczy na których rozpięta jest sieć lub wiklina,

zastawiana w miejscu przepływu ryb. (Zdj. Tradycje rybackie on-line)

Złowione ryby odwożono łodziami na targ rybny na Chwaliszewie w Poznaniu, a także

sprzedawano w pobliskim Puszczykowie i Puszczykówku.

Z czasem sprzedaż ryb przestała być opłacalna i rybakówkę przeniesiono na ulicę Wodną.

Połowem ryb zajmował się jeszcze przez jakiś czas p. Koźmiński. Dzisiaj na starorzeczu i Warcie

odbywają się zawody wędkarskie.

Więcej o tradycjach rybackich można przeczytać tutaj:

www.tradycjerybackie.edu.pl/

Warto pamiętać również, że przez wiele lat Wartą spławiano drewno aż do Obrzycka.

Od połowy lat 50-tych część budynku przeznaczono na mieszkanie, w drugiej części przez

pewien czas funkcjonował sklep spożywczy. Dzisiaj budynek jest własnością prywatną.  

   Lokalne nazwy związane z doliną Warty:

• kesenloch - wyrwa na brzegu Święconki wychodząca na łąki,                                                                             
• jeziorko Mantaja ( Malickiego) - ulubione miejsce kąpieli radzewickich dzieci na łące                                                                                                                                                                                                należacej dawniej do niemieckiego gospodarza Mantheya,                                                                               
• przerwana grobla - długa grobla, równoległa do koryta Warty przerwana przez powódź,                                                                                                                                                                                                
• bruk - droga prowadząca do dzisiejszej małej przystani,                                                                                     
• karpowe - tereny nad Wartą  ze starorzeczami położone ok. 2 km od ulicy Długiej,                                    
• podkowa - starorzecze   na łące należącej niegdyś do p. Wawrzyniaka,                                                           
• trajba - droga na łąki, którą prowadzono krowy na wypas (na wprost ul. Piaskowej),                                  
• nowe - starorzecze położone w kierunku na Krajkowo,                                                                                      
• szulach - płytkie starorzecze zarośnięte trzciną, wysychające okresowo przy niskich stanach                                                                                                                                                                                          wody

po lewej: Połączenie  starorzecza Święconki z głównym korytem Warty, na zakolu widoczna

opaska brzegowa. Droga prowadzi od ulicy Długiej na okoliczne łąki, wzdłuż brzegu głównego

koryta rzeki, w kierunku „karpowego”